Zondag 23 juli

Xascha en ik gaan op ontbijt uit, we hebben tenslotte een echte tafel om aan te gaan zitten. In de straat achter het hostel is een markt, daar willen we even rondkijken. Het is oud, stoffig, kuilen in de weg, gescheurde en verweerde parasols en stands die van verroest en kapot golfplaat aan elkaar hangen. Er wordt volop vis en andere niet altijd herkenbare vleesjes gebraden, lange stukken geschild bamboe en kommen met allerlei soepen aangeboden. We zien niet direct iets lekkers. Bij een mini supermarkt kopen we een soort Duits brood en jam. Bij een fruitkraam pak ik een grapefruit en vraagbaak deze moet kosten. $ 2,00 zegt ze chagerijnig, nou voor zo'n bedrag laat ik m lekker liggen! In Cambodja wordt of met US Dollars of Riels betaald. 4500 Riel is dan ongeveer één euro. Weer anders dan in Vietnam waar je je al snel even miljonair waant, daar is 25.000 Dong één euro. Vandaag gaan we de Killing Fields en de S21 gevangenis. Het hostel biedt een tour aan van een halve dag voor $ 50,00 exclusief entree. Dat regelen we zelf wel, gisteren had ik al bij een tuktuk chauffeur geïnformeerd en hij kon de hele dag bij ons blijven voor $ 15,00. We hoeven er niet eens op uit, zodra we het hostel verlaten, komen er al twee chauffeurs op ons af. We vertrekken eerst naar de gevangenis. Met een audio-guide met Nederlands gesproken teksten, beginnen we de tour. Het gebouw waar de gevangenis in gevestigd is, was een school die in de jaren 60 is gebouwd. In april 1975 greep Pol Pot de macht, hij wilde van Cambodja een pure communistische staat maken. Binnen 3 dagen verjoeg hij iedereen uit de steden, wie protesteerde werd doodgeschoten. Intellectuelen, advocaten, leraren, doktoren, iedereen die gestudeerd had, werd opgepakt en, verdeeld over Cambodja, in één van de 200 gevangenissen gestopt. Gezinnen werden uit elkaar gehaald en de mensen werden naar het platteland gedreven. Vanuit werkkampen werden ze aan het werk gesteld in de landbouw. De gevangenen werden gefolterd, net zo lang totdat ze hun "bekentenissen" op hadden geschreven en de contacten hadden genoemd van bekenden bij de Amerikaanse CIA. De martelmethoden waren dusdanig, dat iedereen uiteindelijk de meest gruwelijke misdaden opbiechtte. Zodra de bekentenis ondertekend en wel op papier stond, was er voldoende bewijs dat die persoon geëxecuteerd moest worden. Een Australische journalist die was opgepakt, "bekende" dat zijn moeder spionne was, zijn privé telefoonnummer was een nummer van zijn contactpersoon bij de CIA en de naam van die contactpersoon bleek de algemeen directeur van de KFC in Amerika te zijn, veel onzin dus, het werd hem wel fataal. In de school zijn de lokalen in gebouw A ingericht als martelkamers, drie verdiepingen hoog. We lopen er in stilte doorheen, dit is zulke recente geschiedenis en zo gruwelijk. Aan de wanden hangen foto's van slachtoffers, soms verminkt op de grond. In gebouw B zijn in de lokalen hele kleine hokken gemetseld waar de gevangenen aan voeten geboeid, in verbleven, ze leefden op een paar happen rijstsoep per dag. Het hangt vol met foto's van mannen, vrouwen en kinderen, uit het archief dat na de bevrijding geopend werd. De verhalen die we te horen krijgen zijn onmenselijk. Slechts 12 mensen hebben deze hel overleefd. In een kamer staan de martelwerktuigen tentoongesteld en worden met foto's de methoden uitgelegd. Deze kamer heb ik niet helemaal bekeken, te veel informatie, bah, wat kunnen mensen toch wreed zijn voor elkaar. De gevangenbewaarders werden opgeleid om meedogenloos gevangenen dood te slaan, ze worden ervan overtuigd dat deze mensen een gevaar vormen voor het nieuwe Cambodja van Pol Pot. Weigeren van een bevel leverde hun eigen doodvonnis op. Bezoekers slenteren in absolute stilte rond om deze verhalen tot zich te nemen. In de laatste kamer liggen schedels en botten in vitrines als stille getuigen van dit onmenselijke geweld. Cambodja was in die tijd redelijk geïsoleerd, mensen die het land ontvluchtten werden niet op hun woord geloofd als zij over de vreselijke dingen die ze mee hadden gemaakt vertelden. Zweden had een soort vriendschap met dit land en stuurde enkele keren een delegatie op onderzoek uit. Zij kregen vrolijke goed doorvoede mensen te zien, goed functionerende ziekenhuizen en fabrieken. De verschrikkelijke verhalen werden niet geloofd. Het regime van Pol Pot eindigde na bijna vier jaar, 3 van de 8 miljoen Cambodjanen waren vermoord. Als staatshoofd van Cambodja heeft hij tot 1991 in de VN gezeten. Ongelofelijk dat de wereld zolang niet in de gaten had wat daar gebeurde. Met kippenvel op ons lijf en vol emoties beëindigen we onze tocht. Bij de uitgang zitten twee oude mannetjes, beide overlevenden. Ze hebben ieder een boek geschreven ver hun leven in de G21 gevangenis. Ik koop een boek dat gesigneerd wordt en we gaan met hem op de foto. Hij is zo schattig, we bedanken hem voor zijn verhaal en hij buigt, handen voor zijn borst gevouwen. Onze tuktuk chauffeur plukken we uit n restaurantje waar ze allemaal op hun vrachtje wachten. We rijden de stad uit, op weg naar de Killing Fields. Onderweg zien we weer veel bedrijvigheid langs de weg, benzine voor de brommers wordt in oude pepsiflessen verkocht, brommeronderdelen en allerlei streetfoodkraampjes. De weg is ontzettend slecht, net als de rugleuning van onze tuktuk, we durven niet helemaal achterover te hangen, bang dat we op straat liggen als deze afbreekt. Het motortje van de tuktuk pruttelt gezellig en zo rijden we door kleine stoffige dorpjes, waar kinderen blootsvoets, of zelfs naakt, heerlijk aan het spelen zijn. Midden in zo'n armoedig straatje staat ineens een ontzettend grote, prachtig onderhouden tempel. Wat een contrast. Bij de Killing Fields krijgen we weer een audioguide, veel verhalen hadden we al in de gevangenis gehoord. Gevangenen die klaar waren met hun bekentenissen, werden naar deze plek gebracht. Op het hoogtepunt werden dagelijks 300 gevangenen geëxecuteerd. 's Nachts werden ze daarheen gebracht, hen werd verteld dat ze een ander huis kregen. Echter aan de rand van enorme graven werden ze met machete's, hamers, gedroogde palmtakken en stallen buizen vermoord. Er werd niet geschoten, kogels waren te duur en maakten te veel lawaai. Om het gegil te verdoezelen, werd luide muziek gespeeld, zodat de landarbeiders die daar in de buurt waren om in de rijstvelden te werken. Geen argwaan kregen. Veel massagraven zijn nog in takt, er zijn nog veel niet geïdentificeerde slachtoffers. Het is heel bizar om daar te zijn en te luisteren naar alle verhalen die verteld worden. In een speciaal gebouwde stupa, liggen 8000 schedels. Geordend op leeftijd en voorzien van een bepaalde kleur sticker, die aangeeft hoe die persoon omgebracht is. Vlak bij de uitgang word ik aangesproken door een meisje van 12, ze vraagt of we even kunnen kletsen, ze wil graag haar Engels oefenen. Ze wil arts worden vertelt ze. Ook geeft ze aan dat haar grootouders daar vermoord zijn. Cambodja heeft een jonge bevolking, 70% is na 1980 geboren. Wat een intensieve, mooie, verschrikkelijke dag, we zijn diep geraakt door alles wat we hebben gehoord en gezien....